اصول رقص فاکتورهای شناخته شده ای هستند که هم اکنون در سرتاسر دنیا بصورت استاندارد و علمی قابل تایید میباشند. رقصنده ها صرفا هنرمندان نمایشی نیستند. بدن آنها ابزاری است که هنر را خلق می کند. بنابراین کیفیت این هنر لزوماً به این اصول رقص، یعنی خصوصیات و مهارتهای جسمی رقصنده ها بستگی دارد. هر چه بدن رقصنده قوی تر و انعطاف پذیرتر باشد، می تواند دامنه وسیع تری از حرکات را اجرا نماید. تقریباً همه رقصنده های حرفه ای برای شکل دادن و پیشرفت درست بدن خود از سنین جوانی شروع به تمرین می کنند. به عنوان مثال قدرت در عضلات ایجاد می شود و رباط های پیوند دهنده استخوان که انعطاف پذیری مفاصل به آن وابسته است، قبل ازاینکه آنها سفت و سخت شوند، بر اثر تمرینات برطول و انعطاف پذیری آنها افزوده میشود.
علاوه بر قدرت و تحرک، اصول رقص حکم میکند که یک رقصنده خوب باید دارای هماهنگی عالی (توانایی کار کردن قسمت های مختلف بدن در کنار هم)، آگاهی حرکتی بسیار پیشرفته (به منظور شناخت و کنترل موقعیت و وضعیت بدن)، کنترل بسیار دقیق وزن و تعادل در حرکت، آگاهی پیشرفته از فضا، حس قوی ریتم و درک و فهم موسیقی را داشته باشد. به ویژه در رقص های نمایشی، رقصنده باید بتواند حرکت را به وضوح بصورت برجسته طرح کند و ویژگی های بارز آن را برای مخاطب قابل درک کند. بهمان اندازه که زیبایی فیزیک رقصنده مورد توجه است، ظرافت ، سیالیت (روانی بیان) وهارمونی بدن نیز بشدت مورد اهمیت است. اما ویژگی های ذهنی و درونی در اصول رقص، از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر تفاوت داشته و با توجه به مُد تغییر می کند. (امروزه المانهای ایده آل فیزیکی باله – قد بلند و باریک – بحساب میاید. که کاملاً از اواخر قرن نوزدهم برای چهره های گردتر بود متفاوت میباشد.)
اهمیت آموزش اصول رقص
گرچه طراحان پیشتاز رقص مدرن گاهی اوقات با رقصند های آموزش ندیده و بی خبر از اصول رقص، برای بهره گیری از خصوصیات حرکات طبیعی و ساده کارمی کنند، اما بیشتر رقصنده ها در غرب، یا به روش دقیق و مبتنی بر باله کلاسیک، و یا با تکنیک های معرفی شده در غالب اصول رقص در قرن بیستم آموزش می گیرند. آموزش به طور کلی از سن 8 تا 12 سالگی برای دختران و 14 سال برای پسران آغاز میشود، اگرچه برخی از رقصنده های باله و بسیاری از رقصنده های مدرن دیرترشروع می کنند. آموزش باله قوانینی را دنبال می کند که در سال 1828 توسط استاد رقص ایتالیایی “کارلو بلاسیس” در کتابی به عنوان “کدهای خدایان رقص” منتشر شد. بلاسیس حداقل سه ساعت از کلاس های رقص را در روز پیشنهاد می کند، که شامل تمرین هایی است که به تدریج قسمت های مختلف بدن را توسعه می دهند.
کلاسهای روزانه نه تنها برای شکل دادن به بدن و ایجاد مهارتهای لازم بدنی بلکه برای حفظ بدن در شرایط مناسب و جلوگیری از صدمات ضروری است. بسیاری از حرکات رقص نیروهای شدید و غیر طبیعی را بر روی مفاصل، عضلات و تاندون ها ایجاد می کنند و در صورت عدم صحیح نگه داشتن بدن، فشار یا آسیب رسیدن به آنها بسیار محتمل است. بعضی از بدن ها برای آموزش مناسب تر از سایرین هستند و در غرب بسیاری از رقصنده های مشتاق مایل به انجام آزمایشات پزشکی گسترده برای اطمینان از عدم ضعف یا ناتوانی مانند ستون فقرات ضعیف یا کج هستند، چون وجود نقس در اندامهای حساس که در اصول رقص بشدت روی آنها تاکید وجود دارد باعث می شود آنها برای رقصیدن مناسب نباشند.
ورزش های مربوط به تمرین رقصنده بستگی به سبک رقص دارد. رقصنده های باله برای دستیابی به کاملترین اصول رقص باید به سختی تمرین کنند. مانند (چرخش بیرونی پاها در حفره ران، به طوری که پاشنه ها به عقب لمس شوند و پاها یه زاویه 180 درجه تشکیل دهند), که به آنها امکان می دهد پاهای خود را در هوا برای پرش یا arabesques بلند کنند. در حالی که رقصنده های باله به ندرت از بالا تنه استفاده می کنند. رقصنده های آفریقایی و برخی رقصنده های مدرن مجبور هستند به طرز خارق العاده ای در قسمت بالا تنه و لگن نرم باشند. تا بتوانند دراجرای موجها، پیچشها و فشار ضربهایی که در رقص های خاص به آنها نیاز دارند به نحو مطلوب اجرا کنند. رقصنده های کلاسیک هندی، با رعایت اصول رقص ضمن ایجاد قدرت و انعطاف پذیری فوق العاده در پاها، باید بر روی عضلات صورت و گردن و انعطاف پذیری و کنترل در مفاصل و عضلات دست ها نیز کنترل زیادی داشته باشند. این اصول رقص، در انواع رقصها در قالبهای بومی شده ارائه میگردند، ومیتوانند برای اجرای گونه هایی از رقص بصورت حرکات نمادین و مرسوم آن رقص تغییر فرم بدهند.
تفاوت بین رقصنده ها
هرچند ممکن است آموزش سخت و یکنواخت باشد، هر رقصنده همیشه یک سبک رقص شخصی دارد. مهارت های خاص برای برخی از رقصنده ها راحت تر از سایرین است: ممکن است یکی جهش عالی داشته باشد، در حالی که دیگری ممکن است کنترل دقیق و تعادل در رقص آهسته و پایدار داشته باشد. در رقص آرایی یکسان ممکن است هنگام اجرا، دو بدن مختلف کاملاً متفاوت به نظر برسد. بنابراین، برای یک رقصنده با اندام بسیار کشیده، کشش های زیاد ساق پا ممکن است به صورت اغراق آمیز به نظر برسد. در حالی که در رفت و آمد سریع و پیچیده کمی زشت به نظر برسد. یک رقصنده دیگر ممکن است از انرژی و سرعت زیادی برخوردار باشد اما قادر به تولید یک خط پایدار و زیبا در موقعیت های ثابت نباشد.
سرانجام، رقصنده ها تفاوت زیادی در نحوه بیان و حرکت پروژه دارند. برخی از رقصنده ها به گونه ای حرکت می کنند که در اجرا محکم، پرانرژی و حتی پرخاشگر بنظر بیایند، در حالی که برخی دیگر نرم و روان به نظر می رسند. برخی حرکات خود را طوری بیان می کنند که همه جزئیات تیز و واضح است. دیگران به طوری بیان می کنند که یک عنصر به عنصر دیگر جریان یابد. بعضی ها دقیقاً به موقع با بیان موسیقی حرکت می کنند. دیگران حرکت خود را کمی مستقل از آن بیان می کنند. یک رقصنده ممکن است حرکاتی ایجاد کند که به طور چشمگیری قبراق و رسا هستند، در حالی که دیگری ممکن است آرام و واضح باشد و بر روی اجرای فنی تمرکز دارد. چنین خصوصیاتی ممکن است به قدری متفاوت باشد که برخی از نقشهای رقص به رقصنده هایی که برای آنها خلق شده اند به طور جدا نشدنی متصل شوند.
در رقص مدرن ممکن است رقصنده برای سبک و تکنیک های فردی بسیاری مورد احترام باشد اما به طور کلی انتظار می رود شخصیت خود را به خواسته های طراح رقص تسلیم کند. برخی از آثار آلووین نیکوالیس، طراح رقص آمریکایی تا آنجا پیش رفتند که رقصنده را به طور کلی در زیر غرفه ای از پایه ها، لباس ها و طرح های نورپردازی پنهان کردند.
نمایش سبک فردی در رقص های تئاتری مانند باله و رقص مدرن اجتناب ناپذیر است. جاییکه متخصصان آموزش دیده برای لذت مخاطبان اجرا می کنند. برخی از رقص های مشارکتی همچنین به رقصنده های انفرادی اجازه می دهد که استعدادهای خود را نشان دهند، مانند رقص در سالن یا دیسکو. اما در بسیاری از رقص های محلی، به ویژه آنهایی که از آیین های باستانی برگرفته شده اند، احساس وحدت در گروه معمولاً از اهمیتی که به هر رقصنده داده می شود، پیشی می گیرد. در رقص های بدوی مذهبی، چنین وحدتی تمایل به رعایت دقیق تر دارد. نکته رقص، صرفا در نمایش استعدادهای رقصنده یا طراح رقص نیست بلکه کمال مراسم است.
از آماتور تا پیشرفت
برای رسیدن به اصول رقص مناسب و استانداردهای دقیق، آموزش های اولیه سختگیرانه بسیار رایج است، مخصوصا در دوره های پیشرفته. دانشمندانی مانند Curt Sachs، موسیقی دان آلمانی، خاطرنشان کرد که در فرهنگهای بسیار ابتدایی، جایی که رقص چیزی بود که همه افراد قبیله در آن شرکت می کردند، رقصنده ها به دلیل مهارت های خاص یا زیبایی خاص، خود را به عنوان متخصص در نظر گرفته نمیشدند. تا از قبیله مجزا نشوند و آموزش ببینند. هنگامی که عبادت مذهبی (همان مناسبت اصلی رقص) به مراسم تبدیل شد، این امر برای رقصنده ها مهم بود که تا حد امکان مهارت یابند، زیرا اگر این مراسم به خوبی و با دقت انجام نمی شد، دعا یا جادو موفق نمی شد. بدین ترتیب رقصنده ها برای آموزش های ویژه ای انتخاب می شدند، که ممکن است از طریق خانواده یا از طریق افراد ماهر که در خارج از جامعه زندگی می کردند و تدریس می کردند صورت بگیرد. عملکرد رقصنده ها اکنون به سخت ترین موضوع قضاوت ها تبدیل شده است. در واقع ، Sachs از قبیله ای در جزیره سانتا ماریا در New Hebrides (وانواتو امروزی) یاد می کند که گفته می شود “پیرمردها با کمان و تیر در کنار هم می ایستادند و به سمت هر رقصنده ای که اشتباه می کرد شلیک می کردند.”
غالباً، در رقص های مذهبی، رقصنده نه تنها تحت آموزش سنگین فیزیکی، بلکه تحت نظم و انضباط معنوی نیز قرار می گیرد. چنین رقصنده هایی غالباً یک قبیله مخصوص ایجاد کرده اند که جدا از بقیه افراد جامعه است. درنوعی از رقص های مذهبی که توسط زنان هاوایی بنام “رقص هولا” اجرا میشد، رقصنده ها تابوهای مهمی را رعایت می کردند و برای این که در رقص اجرای مناسبی باشند، در مراسم مقدس شرکت می کردند. رقصنده های مذهبی سنتی هند نیز باید پاک باقی بمانند. آنها به عنوان عروس خدایان قلمداد می شدند و توسط استادان عالیترین طبقه (قبیله) آموزش داده می شدند. (غالباً چنین روشی فاسد می شود و رقصنده های زن معبد نیز برای اجرا در خانه های افراد ثروتمند هزینه می شدند، بدین ترتیب شهرت مجوز جنسی و بی بندو باری را کسب می کردند.)
مراحل و تشکل های اساسی
در اینجا به گوشه ای از این اصول اشاره میشود.
سبک و واژگان حرکت باله کلاسیک در پنج حالت از چرخش پا ریشه دارد: (1) لمس پاشنه پا و تشکیل یک خط مستقیم. (2) پاشنه ها از هم جدا و پاها تشکیل یک خط مستقیم. (3) یک پا در جلوی دیگر با پاشنه در مقابل پشت پا. (4) پا از هم فاصله دارد ، یکی در مقابل دیگری. و(5) یک پا در جلوی دیگری با پاشنه در مقابل مفصل انگشت پا بزرگ. هر موقعیت باله دارای پورت مربوطه de bras یا موقعیت بازوها و دستها است.
حرکت ها ممکن است به چندین نوع گسترده گروه بندی شوند. اول ، مراحل اتصال سریع و حرکات زمینی، برای مثال، pas de bourrée ، مرحله ای که می تواند از هر جهت اجرا شود ، و glissade ، مرحله ی سر خوردن است که در آن رقصنده یک پا را به پهلو جلو و یا عقب میکشد، سپس رقصنده از پوزیشن پینج اقدام به پرش میکند.
دوم ، پرش هایی عمودی (entrechat) از موقست پنجم وجود دارد که ممکن است با ارتفاع کم و سبک باشد، با حالتهای پا بشکل ضربدری که به سرعت در حال تعویض در هوا به جلو و عقب هستند.
پرش های پرتحرک و قوی تر شامل جت بزرگ است که در آن رقصنده یک پا را به جلو به هوا پرتاب می کند، با پاهای کشیده شده به جلو و عقب توقف می کند و سپس روی پای جلوی خود می ایستد، یا موقعیتی مانند arabesque or attitude را نگه می دارد. یا در غیر این صورت پای عقب را به حالت پنجم نزدیک میکند.
Arabesque and attitude موقعیتی است که رقصنده روی یک پا ایستاده است. در حالت arabesque پای دیگر (به نام پای کار) مستقیماً به پشت کشیده می شود. در attitude ، خم شده است و ممکن است به جلو یا عقب کشیده شود.
چرخش ها شامل pirouette (چرخ روی پاشنه) است که روی یک پا و در محل اجرا می شود، پا درموقعیت های مختلفی مانند attitude نگه داشته می شود، به پهلو کشیده شده است، یا پا که دقیقاً بالای مچ پا یا زانو نگه داشته می شود. در fouetté en tournant، پا مستقیما به طرفین حرکت میکند و سپس خم می شود، در هر چرخش، پا به زانوی پای تکیه گاه باز می گردد. Piquéیک چرخش متحرک است, رقصنده قبل از چرخش روی پای تکیه گاه می ایستد.
